13-12-2024
Niniejszy artykuł omawia problem wliczania się wartości energii sprzedanej przez prosumentów do limitu zwolnienia podmiotowego VAT.
Liczba Polaków korzystających z paneli fotowoltaicznych co roku się zwiększa, a Polska od lat jest w czołówce europejskiej jeśli chodzi o tę branżę. Posiadacze paneli, oprócz produkcji energii elektrycznej na swoje własne potrzeby mogą również dostarczać energię do sieci w ramach tzw. net-billingu czyli metody rozliczeń energii wprowadzonej do sieci i energii z tej sieci pobranej. Podmiot dostarczający energię do sieci nazywany jest Prosumentem (producent-konsument).
W związku z tą wymianą pomiędzy prosumentem a dostawcą energii, powstaje pytanie – czy prosument dostarcza towar – energię elektryczną -podlegające opodatkowaniu VAT i jeśli tak to czy sprzedaż tych usług wlicza się w zakres limitu podmiotowego zwolnienia z VAT.
1. Działalność Prosumenta a działalność gospodarcza
Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U z 2024 r. poz. 1473) podatnikami podatku VAT są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.
W myśl wspomnianego ustępu 2 tego artykułu działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.
W tym miejscu warto również przytoczyć zapisy Dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. U. UE z 11 grudnia 2006 r. L 347/1). W myśl art. 9 ust. 1 dyrektywy:
a) „Podatnikiem” jest każda osoba prowadząca samodzielnie w dowolnym miejscu jakąkolwiek działalność gospodarczą, bez względu na cel czy też rezultaty takiej działalności.
b) „Działalność gospodarcza” obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, włącznie z górnictwem, działalnością rolniczą i wykonywaniem wolnych zawodów lub uznanych za takie. Za działalność gospodarczą uznaje się w szczególności wykorzystywanie, w sposób ciągły, majątku rzeczowego lub wartości niematerialnych w celu uzyskania z tego tytułu dochodu.
Eksploatacja instalacji fotowoltaicznej, w postaci rozliczeń energii w systemie net-bilingu, podlega wg. autora tego artykułu pod definicję działalności gospodarczej zawartej zarówno w Dyrektywie jak i ustawie krajowej. Podobnego zdania zdają się być również polskie organy, np. w Interpretacji Indywidualnej z dnia 12 grudnia wydanej przez DKIS (sygn. 0114-KDIP4-1.4012.477.2023.3.RMA).
Takie orzecznictwo znaleźć można również na szczeblu europejskim, czego przykładem może być bardzo głośna sprawa C-219/12 Fuchs, w której Trybunał Europejski wydał wyrok, gdzie uznał, że:
„Eksploatacja zainstalowanego na służącym prywatnym celom domu mieszkalnym lub obok niego modułu fotowoltaicznego, skonstruowanego w ten sposób, że po pierwsze ilość wytworzonej energii elektrycznej jest zawsze niższa od ilości energii elektrycznej ogółem zużytej przez użytkownika modułu do celów prywatnych, a po drugie energia ta jest dostarczana do sieci za wynagrodzeniem o charakterze stałym, stanowi „działalność gospodarczą” w rozumieniu tych przepisów”.
Podsumowując: dostawa energii elektrycznej za pośrednictwem systemu fotowoltaicznego w metodzie rozliczenia net-billingu stanowić będzie działalność gospodarczą, na mocy zapisów ustawy o VAT, aktów prawa międzynarodowego oraz orzeczeń sądownictwa zarówno krajowego i międzynarodowego.
Energia elektryczna natomiast, na mocy art. 2 pkt 6 ustawy o VAT jest uznawana za towar. Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy opodatkowaniu podatkiem podlega odpłatna dostawa towarów na terytorium kraju.
2. Sprzedaż prosumencka a zwolnienie podmiotowe – limit VAT
Zgodnie z art. 113 ust. 1 od podatku zwalnia się sprzedaż dokonywaną przez podatników, u których wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 200 000 zł netto. Do wartości sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku. Kwota ta ,,przysługuje” każdemu podatnikowi jako łączna suma źródeł sprzedaży. Oznacza to, iż posiadając np. sklep odzieżowy i firmę zajmującą się sprzedażą żywności, to limit dotyczy sprzedaży z obu tych działalności łącznie. Na potrzeby tego artykułu, w ten limit wliczać się będzie również sprzedaż energii elektrycznej jako prosument. I tak, przykładowo:
Przykład 1
Prosument Jan Kowalski dostarczył do sieci w systemie net-billingu, energię o wartości 10 tys. zł netto z paneli które zamontował w swoim prywatnym domu w 2024 r. Jednocześnie w tym samym roku , w ramach prowadzonej działalności gospodarczej dokonał sprzedaży produktów o wartości 195 tys. zł netto. Dokonał zatem łącznej opodatkowanej sprzedaży na 205 tys. zł, w związku z czym zostanie podatnikiem VAT czynnym.
Zauważyć można, iż w przykładzie posłużono się sformułowaniem iż Jan Kowalski dostarczył energii o wartości 10 tys. zł. Na potrzeby podatku VAT istotna jest wartość sprzedaży A NIE wartość rozliczenia energii dostarczonej i otrzymanej z sieci.
Przykład 2
Prosument Adam Nowak dostarczył do sieci w systemie net-billingu w 2024 r. energię o wartości 10 tys. zł netto oraz pobrał z sieci energię o wartości 15 tys. zł netto. Jednocześnie prowadzi działalność gospodarczą, w której dokonał sprzedaży opodatkowanej na kwotę 192 tys. zł netto. Po zsumowaniu przychodów z działalności gospodarczej oraz prywatnie posiadanych paneli na łączną kwotę 202 tys. zł, Adam Nowak będzie musiał zarejestrować się jako podatnik VAT czynny w związku z przekroczeniem limitu podmiotowego zwolnienia z VAT. Na limit nie miała wpływu ilość energii zakupionej przez podatnika.
Wskazać tutaj również warto, iż w sytuacji gdy poniesione zostały wydatki na montaż instalacji fotowoltaicznej przez osobę prywatną, to ta posiada prawo (jeśli zdecyduje się na bycie podatnikiem VAT czynnym lub będzie nim wskutek przekroczenia limitu) do odliczenia VAT naliczonego od zakupu i montażu tej instalacji.
Samo rozliczenie prosumenta z dostawcą energii jest również zagadnieniem o znacznym poziomie skomplikowania o czym więcej przeczytać mogą Państwo tutaj: Prosument – podatkowe rozliczenie energii elektrycznej
W związku z powyższym zachęcamy Państwa do konsultacji z jednym z naszych doradców podatkowych w celu poprawnego określenia dokonanej sprzedaży z działalności jak i z bycia prosumentem i wiążących się z tym konsekwencji podatkowych
Opracował: Mikołaj Sadowski, mikosadowski@eres.pl , tel. kom.+48 571-600-114