2024-02-23
KTO SPORZĄDZA DOKUMENTACJĘ CEN TRANSFEROWYCH – DEFINICJE POWIĄZAŃ I LIMITY TRANSAKCJI
Chcąc odpowiedzieć na to pytanie w pierwszej kolejności należy przeprowadzić analizę powiązań wewnątrz firmy oraz firmy z podmiotami zewnętrznymi.
Informacji na temat tego, jak rozumieć powiązania dostarczają bezpośrednio ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (art. 11a ust.1 pkt 4-6 oraz ust. 2-4 PDOP) oraz ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych (art. 23m ust.1 pkt 4 oraz ust. 2-3PDOF).
Na czym więc polegają powiązania? Po pierwsze na tym, że jeden podmiot wywiera znaczący wpływ na drugi (powiązania bezpośrednie) albo ten sam podmiot wywiera znaczący wpływ na inne podmioty (powiązanie pośrednie). Jeśli chodzi o powiązania pośrednie to mogą one mieć charakter poziomy (powiązanie spółek-sióstr przez spółkę-matkę) lub pionowy (posiadanie udziałów w podmiocie poprzez posiadanie udziałów w innym podmiocie). Opisany powyżej rodzaj powiązań charakterystyczny jest przede wszystkim dla spółek kapitałowych, przy czym wywieranie znaczącego wpływu odbywa się poprzez posiadanie bezpośrednio lub pośrednio co najmniej 25% udziałów w kapitale albo 25% praw głosu w organach kontrolnych, stanowiących lub zarządzających albo 25% udziałów lub praw w zyskach (stratach). Ponadto wywieranie znaczącego wpływu może też przejawiać się w faktycznej zdolności do wpływania na podejmowanie kluczowych decyzji gospodarczych przez dany podmiot lub poprzez pozostawanie w związku małżeńskim z osobami mającymi wpływ na zarządzanie czy kontrolę podmiotów gospodarczych. To samo dotyczy występowanie pokrewieństwa lub powinowactwa do drugiego stopnie w stosunku do osób decyzyjnych w danym podmiocie. Powiązania istotne z punktu widzenia cen transakcyjnych występują ponadto pomiędzy podatnikiem i jego zagranicznym zakładem, a w przypadku podatkowej grupy kapitałowej pomiędzy spółką wchodzącą w skład grupy a jej zagranicznym zakładem.
Inny rodzaj powiązań wymienionych w ustawach podatkowych dotyczy spółek osobowych, gdzie powiązania dotyczą spółek i ich wspólników, a więc dotyczą transakcji na przykład pomiędzy spółką cywilną a jej wspólnikiem, spółką komandytową (komandytowo-akcyjną ) a jej komplementariuszem, spółką jawną a jej wspólnikiem.
Jak widać, mamy tu więc do czynienia zarówno z powiązaniami o charakterze kapitałowym jak i osobowym, które w sposób naturalny tworzą się w praktyce gospodarczej, wynikając wprost z okoliczności i rodzaju transakcji, w której podmioty powiązane uczestniczą. Ważne zastrzeżenie do charakteru powiązań zawarte jest w ust. 4 art. 11a PDOP (analogicznie art. 23m ust. 4 PDOF). Mowa w nim o takim rodzaju relacji między podmiotami, dla istnienia której nie ma uzasadnienia ekonomicznego, w związku z tym istnieje prawdopodobieństwo, że jej jedynym celem jest manipulowanie strukturą właścicielską lub tworzenie cyrkularnych struktur właścicielskich, a więc dochodzi do swoistego rodzaju pozorności działań. Taka pozorność działań wywiera istotny wpływ na ocenę transakcji kontrolowanej przez organ podatkowy.
Jeśli analiza powiązań wykaże, że takie istnieją kolejnym krokiem będzie analiza transakcji między podmiotami powiązanymi oraz ich wartości.
Na tym etapie analizy należy ustalić jakie rodzaje transakcji z podmiotami powiązanymi mają miejsce, przy czym jeśli podmiotów powiązanych jest więcej, podziału na rodzaje transakcji należy dokonać dla każdego z tych podmiotów osobno. Ustawy podatkowe wyróżniają następujące rodzaje transakcji: towarowe, finansowe, usługowe oraz inne niż te trzy wymienione. Analiza konkretnych transakcji nie powinna się jednak ograniczać tylko do tego ogólnego podziału, lecz powinna obejmować również ocenę czy w obrębie na przykład transakcji usługowych można dokonać dalszego wyróżnienia ze względu na odmienny charakter usług. Ustawy podatkowe posługują się tu określeniem jednorodnego charakteru transakcji, co w praktyce oznacza, że należy prześwietlić charakter transakcji w ujęciu ekonomicznym – jej przedmiot , sposób realizacji, specyfikę i dopiero te wszystkie czynniki pomogą ustalić czy mamy do czynienia z jednym rodzajem czy różnymi rodzajami usług. Takie wydzielenie transakcji jest bowiem kluczowe dla właściwego ustalenia limitów oraz sporządzenia dokumentacji cen transakcyjnych.
Skoro o limitach mowa, jeśli mamy już wyodrębnione transakcje, następnym krokiem jest weryfikacja ich wartości. Jak już opisano wcześniej, weryfikacja wartości transakcji odbywa się na podstawie faktur, umów lub płatności w danym roku podatkowym, osobno dla przychodów i osobno dla kosztów. Wartość transakcji pomniejsza się o podatek vat (w przypadku podatników vat), a wyrażoną w walucie obcej przelicza się według średniego kursu NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień realizacji operacji gospodarczej lub zawarcia umowy. Jeśli chodzi o limity kwotowe dla transakcji jednorodnych, których przekroczenie generuje obowiązek sporządzenie dokumentacji cen transakcyjnych, to wyglądają one następująco:
a) 10 000 000zł dla transakcji towarowej
b) 10 000 000zł dla transakcji finansowej
c) 2 000 000zł dla transakcji usługowej
d) 2 000 000zł dla transakcji pozostałych niż wskazane powyżej
Wartość transakcji kontrolowanej ( a więc takiej, której warunki zostały ustalone w wyniku powiązań) ustala się na podstawie: wartości kapitału (pożyczki), wartości nominalnej (emisja obligacji), sumy gwarancyjnej (poręczenia i gwarancje), wartości przypisanych przychodów lub kosztów (zakład zagraniczny), łącznej wartości wkładów wniesionych do spółki niemającej osobowości prawnej (umowa takiej spółki) lub wartości właściwej dla danej transakcji (pozostałe przypadki).
Jeśli wszystkie opisane powyżej procedury weryfikacyjne wykażą, że podmiot gospodarczy zobowiązany jest do sporządzenia dokumentacji cen transferowych, to powinien tego dokonać w terminie do końca dziesiątego miesiąca po zakończeniu roku podatkowego.
Autor : Ewa Łozińska doradca podatkowy 12249, tel.510854319, e-mail: elozinska@eres.pl