2022-08-11

Miejsce opłacania składek na ubezpieczenie społeczne w krajach Unii Europejskiej

W artykule opisany jest sposób ustalania oraz zasady ogólne podlegania ubezpieczeniom społecznym obowiązującym w państwach członkowskich UE.

1. Sprawy omawiane w artykule uregulowane są w Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.
2. Podstawową zasadą ogólną jest zawarta w art.11 rozporządzenia zasada podlegania ustawodawstwu tylko jednego państwa członkowskiego. Znaczy to tyle, że osoba fizyczna nie może podlegać ubezpieczeniom społecznym w tym samym czasie w więcej niż jednym państwie UE.
3. I tak:

•           osoba wykonująca w danym państwie członkowskim pracę najemną lub prace na własny rachunek podlega ustawodawstwu tego państwa,
•           urzędnik służby cywilnej podlega ustawodawstwu tego państwa członkowskiego, jakiemu podlega zatrudniająca go administracja,
•           osoba otrzymująca zasiłek dla bezrobotnych zgodnie z art.65 na podstawie ustawodawstwa państwa członkowskiego zamieszkania podlega ustawodawstwu tego państwa,
•           osoba powołana lub odwołana ze służby w siłach zbrojnych lub służby cywilnej w państwie członkowskim podlega ustawodawstwu tego państwa,
•           każda inna osoba, do której nie maja zastosowania przepisy od a/ do d/ podlega ustawodawstwu tego państwa członkowskiego, w którym ma miejsce zamieszkania ( bez uszczerbku      dla        innych zapisów rozporządzenia gwarantujących jej świadczenia na podstawie jednego lub innych państwa członkowskich).

4. W dalszej części zajmę się tylko wykonywaniem pracy najemnej lub pracy na własny rachunek.
5. Przez pracę najemną należy rozumieć wszelką pracę lub sytuację równoważną traktowana jako taką do celów stosowania ustawodawstwa w zakresie zabezpieczenia społecznego państwa członkowskiego, w którym ta praca lub sytuacja równoważna mam miejsce. W polskich realiach są to np. zatrudnienie na podstawie umowy o pracę, powołania, umowy zlecenia itp.- wszędzie tam, gdzie występuje obowiązek opłacania składek na ubezpieczenie społeczne z tych tytułów.
6. Przez „działalność na własny rachunek” należy rozumieć wszelką pracę lub sytuację równoważną traktowana jako taką do celów stosowania ustawodawstwa w zakresie zabezpieczenia społecznego państwa członkowskiego, w którym ta praca lub sytuacja równoważna mam miejsce. W polskich realiach jest to np. prowadzenie działalności gospodarczej.
7. Jeżeli osoba wykonuje prace najemną w dwóch lub więcej państwach członkowskich, podlega:

• ustawodawstwu państwa członkowskiego, w którym ma miejsce zamieszkania, jeżeli wykonuje znaczną część pracy w tym państwie członkowskim; lub
• jeżeli nie wykonuje znacznej części pracy w państwie członkowskim, w którym ma miejsce zamieszkania:
• (i)ustawodawstwu państwa członkowskiego, w którym znajduje się siedziba lub miejsce wykonywania działalności przedsiębiorstwa lub pracodawcy, jeżeli jest zatrudniona przez jedno przedsiębiorstwo lub jednego pracodawcę; lub
• (ii)ustawodawstwu państwa członkowskiego, w którym znajduje się siedziba lub miejsce wykonywania działalności przedsiębiorstw lub pracodawców, jeżeli jest zatrudniona przez co najmniej dwa przedsiębiorstwa lub co najmniej dwóch pracodawców, których siedziba lub miejsce wykonywania działalności znajduje się tylko w jednym państwie członkowskim; lub
• (iii) ustawodawstwu państwa członkowskiego, w którym znajduje się siedziba lub miejsce wykonywania działalności przedsiębiorstwa lub pracodawcy, innego niż państwo członkowskie jej zamieszkania, jeżeli jest zatrudniona przez dwa lub więcej przedsiębiorstw lub dwóch lub więcej pracodawców, których siedziba lub miejsce wykonywania działalności znajduje się w dwóch państwach członkowskich, z których jedno jest państwem członkowskim jej zamieszkania; lub
• (iv) ustawodawstwu państwa członkowskiego, w którym ma miejsce zamieszkania, jeżeli jest zatrudniona przez dwa lub więcej przedsiębiorstw lub dwóch lub więcej pracodawców, a co najmniej dwa z tych przedsiębiorstw lub dwóch z tych pracodawców mają siedzibę lub miejsce wykonywania działalności w różnych państwach członkowskich innych niż państwo członkowskie miejsca zamieszkania.

8. Osoba, która normalnie wykonuje prace na własny rachunek w dwóch lub kilku państwach członkowskich podlega:

• ustawodawstwu Państwa Członkowskiego, w którym ma miejsce zamieszkania, jeżeli wykonuje znaczną część pracy w tym Państwie Członkowskim lub
• ustawodawstwu Państwa Członkowskiego, w którym znajduje się centrum zainteresowania dla jej działalności, jeżeli osoba ta nie zamieszkuje w jednym z Państw Członkowskich, w których wykonuje ona znaczną część swej pracy.

9. Osoba, która normalnie wykonuje pracę najemną i pracę na własny rachunek w różnych Państwach Członkowskich podlega ustawodawstwu Państwa Członkowskiego, w którym wykonuje swą pracę najemną lub, jeżeli wykonuje taką pracę w dwóch lub w kilku Państwach Członkowskich, ustawodawstwu określonemu zgodnie z przepisami ust. 1.
10. Osoba, która jest zatrudniona jako urzędnik służby cywilnej przez jedno Państwo Członkowskie, i która wykonuje pracę najemną i/lub pracę na własny rachunek w jednym lub w kilku Państwach Członkowskich, podlega ustawodawstwu Państwa Członkowskiego, któremu podlega zatrudniająca ją administracja.
11. Osoby, o których mowa w ust. 1 do 4, traktowane są, do celów stosowania ustawodawstwa określonego zgodnie z tymi przepisami, tak jak gdyby wykonywały każdy swoją pracę najemną lub pracę na własny rachunek i jakby uzyskiwały cały swój dochód w zainteresowanym Państwie Członkowskim.
12. Jedynym dokumentem stwierdzającym w którym państwie członkowskim osoba podlega ubezpieczeniom społecznym jest zaświadczenie A1. ”Zaświadczenie o ustawodawstwie dotyczącym zabezpieczenia społecznego mającym zastosowanie do osoby uprawnionej” (Rozporządzenia UE nr 883/04 oraz 987/09 (*)
13. Powyższe rozwiązanie jest bardzo wygodne, ponieważ:

•  każde inne państwo członkowskie musi honorować treść zaświadczenia A1 wydanego przez polski ZUS,
•  ZUS musi honorować zaświadczenie A1 wydane przez inne państwo członkowskie.

Opracował: Maciej Sadowski, doradca podatkowy 00864, ereskadry2@eres.pl

Tel.kom. +48 503 128 828