Rachunkowość Fundacji Rodzinnej- podstawy

Baza wiedzy

Fundacja rodzinna jako osoba prawna, zobowiązana jest, zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości ( Dz. U. z 2023 r. poz. 120), do prowadzenia ksiąg rachunkowych. Nie jest również możliwe skorzystanie z uproszczeń w stosunku do prowadzenia ksiąg, które przewidziane są dla innych fundacji, co jest konsekwencją tego iż fundacja rodzinna stworzona zostaje w celu zabezpieczenia majątku fundatora, a nie realizacji działalności społecznie przydatnych.

Momentem obowiązkowego rozpoczęcia prowadzenia ksiąg rachunkowych jest moment wpisu fundacji rodzinnej do rejestru fundacji rodzinnej czyli rzeczywistego momentu nabycia osobowości prawnej przez fundację.

  1. Organy odpowiedzialne za politykę rachunkowości fundacji rodzinnej

Za prowadzenie ksiąg rachunkowych, przyjęcie polityki rachunkowości, wycenę pasywów i aktywów, sporządzanie sprawozdań finansowych oraz ustalanie wyniku finansowego odpowiedzialni są członkowie zarządu, będący, w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 6 UoR, kierownikami jednostki. W przypadku sporządzenia sprawozdania finansowego , na wszystkich członkach zarządu ciąży odpowiedzialność podpisania go, w myśl art. 52 UoR.

Drugim organem posiadającym odpowiedzialność jest rada nadzorcza. Odpowiedzialność ta  wynika z art. 4a UoR i mówi iż sprawozdanie finansowe, konsolidowane sprawozdanie finansowe, sprawozdanie z działalności, sprawozdanie z działalności grupy kapitałowej, sprawozdanie z płatności na rzecz administracji publicznej, skonsolidowane sprawozdanie z płatności na rzecz administracji publicznej oraz sprawozdanie o podatku dochodowym spełniały wymogi wymienione w ustawie.

Kolejnym organem w fundacji rodzinnej posiadającym kompetencje w zakresie rachunkowości to zgromadzenie beneficjentów. Rozpatruje ono oraz zatwierdza sprawozdania finansowe fundacji rodzinnej, dzieli lub pokrywa wynik finansowy netto oraz wybiera firmy audytorskie w sytuacji gdy jest to wymagane przepisami UoR.

  • Wniesienie mienia do fundacji rodzinnej

Fundator ustanawia, wraz założeniem fundacji, fundusz założycielski – w wartości nie niższej niż 100 tys. zł. Ten ustanowiony jest przed zarejestrowaniem fundacji w rejestrze fundacji rodzinnych. Przy wnoszeniu majątku który ma pokrywać fundusz założycielski, fundator zobowiązany jest do sporządzenia jego spisu w formie pisemnej, a zarząd posiada prawo dalszej aktualizacji spisu mienia. Z powodów podatkowych sugerujemy wnosić majątek w dwóch etapach: najpierw przy rejestracji FR w wartości 100 tys. zł i później w wartościach docelowych. Poniższy przykład pomija ten algorytm .

Przykład 1

Fundator wniósł wraz z założeniem fundacji majątek w postaci :

– budynku o wartości 300 tys. zł

– gruntów o wartości 200 tys. zł

– środków pieniężnych o wartości 70 tys. zł

– aportu w formie komputerów i serwerów o wartości 20 tys. zł

– udziałów w spółce z.o.o.  o wartości 200 tys. zł

W księgach rachunkowych te operacje wyglądać będą następująco:

  1. Wn konto Środki trwałe (budynek) – 300 tys. zł
  2. Wn konto Środki trwałe (grunty) – 200 tys. zł
  3. Wn konto Środki trwałe (komputery i serwery) –20 tys. zł
  4. Wn konto Rachunek bankowy – 70 tys. zł
  5. Wn konto Inwestycje długoterminowe – 200 tys. zł
  6. Ma konto Fundusz założycielski – 300 tys. zł + 200 tys. zł + 20 tys. zł + 70 tys. zł + 200 tys. zł = 770 tys. zł

Przykład 2

Oprócz wniesionego majątku przez fundatora w momencie założenia fundacji rodzinnej, beneficjenci również ulokowali w niej swój majątek. W czasie jej funkcjonowania miejsce miały również operacje związane ze sprzedażą majątku fundacji. Miały miejsce następujące zdarzenia gospodarcze:

  1. Beneficjent X wniósł do fundacji majątek w postaci komputerów o wartości 50 tys. zł
  2. Beneficjent Y wniósł do fundacji majątek w postaci samochodu o wartości 100 tys. zł
  3. Beneficjent Z wniósł do fundacji majątek w postaci nieruchomości o wartości 1 MLN zł
  4. Fundacja sprzedała majątek w postaci samochodu o wartości 246 tys. brutto ( w tym 46 tys. zł VAT, dotychczasowe umorzenie – 60 % * wartość netto 200 tys. zł = 120 tys. zł

Zaksięgowanie tych operacji na kontach wyglądać będzie następująco:

  1. Wn konto Środki trwałe (komputery) – 50 tys. zł
  2. Wn konto Środki trwałe – 100 tys. zł
  3. Wn konto Środki trwałe – 1 MLN zł
  4. Ma konto Środki trwałe – 200 tys. zł

Wn konto Umorzenie środków trwałych – 120 tys. zł

Wn konto Pozostałe koszty operacyjne – 80 tys. zł

Wn konto Rozrachunki z odbiorcami – 246 tys. zł

Ma konto pozostałe przychody operacyjne – 200 tys. zł

Ma konto rozrachunki z tytułu VAT – 46 tys. zł

Warto pamiętać, iż zgodnie z art. 19 ustawy z dnia 26 stycznia 2023 r. (Dz. U. 2023 poz. 825), wartość mienia wniesionego do fundacji rodzinnej albo mienia fundacji rodzinnej, wycenia się jako jego wartość rynkową, oprócz środków pieniężnych. Wartość mienia ustalana jest na dzień wniesienia, zgodnie z zasadami ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych ( Dz. U. z 2024 r. poz. 854).

  • Wynik finansowy fundacji rodzinnej

W sytuacji gdy wartość aktywów fundacji rodzinnej jest niższa od zobowiązań, fundacja zobowiązana jest do przeznaczenia zysku za dany rok obrotowy na pokrycie przyszłych strat.

Przykład 3

Fundacja Rodzina XYZ osiągnęła w 2023 r. zysk księgowy w wysokości 350 tys. zł. Ze sprawozdania finansowego wynika iż jej aktywa są w wartości niższej od zobowiązań. Na koncie „Rozliczenie wyniku finansowego” zostanie zatem zaksięgowane 350 tys. zł w celu pokrycia przyszłych, potencjalnych strat.

Jako, iż fundacja podmiotowo zwolniona jest z podatku CIT, przy założeniu prowadzenia działalności z katalogu wymienionego w ustawie, to nie jest zobowiązana do tworzenia rezerw oraz aktywów z tytułu odroczonego podatku. W sytuacji gdy ta działalność wychodzić będzie poza zakres określony w ustawie , taki obowiązek wystąpi. CIT zapłacić będzie również trzeba przy wypłacie środków beneficjentom – w wysokości 15% podstawy opodatkowania.

Zakładając iż fundacja winna będzie zapłacić podatek CIT to księgowanie go będzie miało miejsce na następujących kontach:

  1. Wn konto Podatek dochodowy i inne obciążenia wyniku finansowego
  2. Ma konto Rozrachunki z Urzędem Skarbowym z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych

4. Ujmowanie inwestycji w księgach rachunkowych fundacji rodzinnej

Fundacja rodzinna może , zgodnie z art. 5 ust.1 pkt 4, nabywać i zbywać papiery wartościowe, instrumenty pochodne oraz prawa o podobnym charakterze, czyli inwestować. W sytuacji gdy fundacja nie będzie przekraczać dwóch z trzech następujących wielkości:

1. zatrudniać więcej niż 50 osób

2. osiągać przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy w wysokości 51 000 000 zł

3. przekraczać sumę aktywów bilansu na koniec roku obrotowego w wysokości 25 500 000 zł

stosowania rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 12 grudnia 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawana, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych ( Dz. U. 2001 nr 149 poz. 1674), na mocy art. 28b UoR.

Przykład 4

Fundacja rodzinna X posiada na dzień wpisu do rejestru fundacji rodzinnych akcje spółki giełdowej Zeta o wartości wg. ceny nabycia 100 tys. zł oraz akcje spółki giełdowej Gamma o wartości wg. ceny nabycia- 750 tys. zł oraz udziały w spółce z.o.o ABC o wartości 50 tys. zł. Na dzień bilansowy wartość rynkowa akcji spółki Zeta wynosiła 130 tys. zł, spółki Gamma – 700 tys. zł , a udziały spółki ABC zyskały na wartości do poziomu 70 tys. zł. Księgowanie będzie wyglądać następująco:

  1. Wzrost wartości akcji spółki Zeta

Wn konto Inwestycje długoterminowe – 20  tys. zł

Ma konto Kapitał z aktualizacji wyceny – 20  tys. zł

  • Spadek wartości akcji spółki Gamma

Wn konto Koszty finansowe – 50 tys. zł

Ma konto Inwestycje długoterminowe – 50 tys. zł

  • Wzrost wartości udziałów w spółce ABC

Wn konto Odpisy aktualizujące wartość udziałów i akcji w jednostkach powiązanych – 20 tys. zł

Ma konto Kapitał z aktualizacji wyceny – 20 tys. zł

5.  Księgowanie wypłat świadczeń beneficjentom fundacji

Fundacja rodzinna może wypłacać świadczenia swoim beneficjentom. Te opodatkowane są podatkiem dochodowym od osób fizycznych , lub są od niego zwolnione, w zależności od znajdowania się beneficjenta w poszczególnych grupach podatkowych, lub korzystających ze zwolnienia, będących w tzw. „grupie zerowej”.

Przykład 5

Fundacja XYZ wypłaciła łączne świadczenia w wysokości 1 MLN zł dla swoich beneficjentów. Księgowanie tej wypłaty na kontach wygląda następująco:

Wn konto Fundusz świadczeń dla beneficjentów – 1 MLN zł

Ma konto Rachunek bankowy – 1 MLN zł

W przypadku dalszych wątpliwości zachęcamy do umówienia się na konsultacje. Zapraszamy również do przeczytania artykułów na naszej stronie dotyczących aspektów podatkowych w fundacji rodzinnej:https://eres.pl/baza-wiedzy/fr-podstawy/ ; https://eres.pl/baza-wiedzy/fundacja-rodzinna-cit-pit/ ; https://eres.pl/baza-wiedzy/fundacja-rodzinna-vat-pcc/ ; https://eres.pl/baza-wiedzy/podatek-od-nieruchomosci-w-fundacji-rodzinnej/

Autor: Mikołaj Sadowski, e-mail: mikosadowski@eres.pl

🛑 Unikaj błędów i kar
⏰ Oszczędzaj czas i nerwy
💼 Zyskaj pewność

Skontaktuj się z nami, by poznać ofertę.