2024-04-16

Niniejszy artykuł dotyczy kwestii produkcji elektryczności dzięki zamontowanym urządzeniom pozwalającym na taką produkcję wyłącznie z odnawialnych źródeł energii. Poruszone kwestie to:

1. Kim jest prosument?
2. Rozliczenia z tytułu VAT z dostawy energii elektrycznej z instalacji fotowoltaicznej
3. Rozliczenia z tytułu PIT i CIT z dostawy energii elektrycznej z instalacji fotowoltaicznej

1. Kim jest prosument

Prosument energii odnawialnej to, zgodnie z art. 2 pkt 27a ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii(Dz. U. z 2023 r. poz.1762) to odbiorca końcowy wytwarzający energię elektryczną wyłącznie z odnawialnych źródeł energii na własne potrzeby w mikroinstalacji, pod warunkiem że w przypadku odbiorcy końcowego niebędącego odbiorcą energii elektrycznej w gospodarstwie domowym, nie stanowi to przedmiotu przeważającej działalności gospodarczej określonej zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 40 ust. 2 ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r. o statystyce publicznej (Dz. U. z 2023 r. poz. 773).

Prosumentami mogą być zatem zarówno osoby fizyczne , przedsiębiorcy, samorządy czy wspólnoty mieszkaniowe, pod warunkiem gdy produkcja energii nie jest główną działalnością.

• Rozliczenia z tytułu VAT z dostawy energii elektrycznej z instalacji fotowoltaicznej

Przy rozliczeniach prosumenta z właścicielem sieci elektrycznych stosuje się metodę net-billingu. Polega ona na tym iż rozlicza się energię zakupioną jak i oddaną do sieci. W przypadku gdy prosument wyprodukował więcej energii niż zużył na swoje potrzeby to ta nadwyżka sprzedawana jest sieci. Wartość tej sprzedaży znajduje się na tzw. depozycie prosumenckim. Środkami z tego depozytu, znajdującymi się tam przez 12 miesięcy, można opłacać zużytą, zakupioną od producenta, energię elektryczną.

Zgodnie z art. 2 pkt 6 ustawy z dnia 11 marca 2004 r.  o podatku od towarów i usług (Dz.U. 2024 r. poz. 361) za towar uznawana jest zarówno rzecz jak i wszelkie postaci energii. Za czynność podlegającą opodatkowaniu VATem jest odpłatna dostawa towarów. Energia elektryczna wytwarzana poprzez panele fotowoltaiczne jest zatem, w rozumieniu zapisów ustawy, towarem.

Czynnością opodatkowaną VATem jest jedynie sprzedaż energii , a nie jej zużycie na własne potrzeby, w przypadku gdy całość energii wytworzonej jest wykorzystywana.

Środki z depozytu prosumenckiego wykorzystane mogą być WYŁĄCZNIE do uregulowania zobowiązań z tytułu zakupionej energii od sprzedawcy energii.

Wartość energii dostarczonej wykazywana będzie w kwocie brutto.

Przykład 1

Prosument, czynny podatnik VAT, otrzymał fakturę od sprzedawcy energii w kwocie brutto 5000 zł. Do zapłaty 2500 zł. Różnica= 2500 zł to kwota wynikająca z depozytu prosumenckiego. W kwocie 5000zł kwocie zarówno podstawa opodatkowania jak i VAT naliczony prosumentowi.  Analogicznie jest w przypadku kwoty depozytu prosumenckiego – 2500 zł. To również jest kwota brutto w której skład wchodzi podstawa opodatkowania jak i VAT należny prosumentowi.

Moment powstawania obowiązku podatkowego w przypadku dostawy energii elektrycznej to moment wystawienia faktury , nie później jednak niż z chwilą upływu terminu płatności.

Dostawa energii przez prosumenta opodatkowana jest podstawową stawką VAT wynoszącą 23%

Podstawą opodatkowania jest kwota brutto która jest iloczynem ilości energii dostarczonej do sieci przez prosumenta oraz średniej ważonej ceny ogłaszanej przez Polskie Sieci Elektroenergetyczne tzw. cena RCEm. Cena ta podlega korekcie w czasie.

Przykład 2

Prosument X dostarcza energię na mocy umowy prosumenckiej z dostawcą energii Y. Dostarczył 0,1 MWh. Z tabel RCEm na luty odczytuje cenę, w tym przypadku 324,25 zł/MWh. Dostarczył więc energii na 32,43 zł i na taką kwotę wystawia dostawcy energii fakturę w miesiącu następnym.  Kwota z faktury powinna znajdować się na następnej fakturze od dostawcy jako suma poprzedniego poziomu depozytu prosumenckiego+ 32,43  zł. Warto pamiętać iż cena 32,43 to cena ,,w stu” czyli zawierająca już VAT. Cena netto to zatem 26,37. Jednocześnie zużył energię za 123 zł brutto czyli 100 zł netto i 23 Vat.

Rozliczenie wyglądać będzie następująco:

Wn konto 202 Rozrachunki z dostawcami– 32,43

Ma konto 222 Rozrachunki z urzędem skarbowym z tytułu VAT należnego – 6,06

Ma konto 760 Pozostałe przychody operacyjne niepodatkowe – 26,37

Wn konto 401 Zużycie materiałów i energii – 100

Mn Konto 221 VAT naliczony i jego rozliczenie – 23

Ma konto 202 rozrachunki z dostawcami – 123 

W następnym miesiącu – marcu – prosument X nie dostarczył nadwyżek do sieci. Zużył również więcej energii niż wyprodukował. Pobrał energii z sieci za 12,30 zł brutto- kwota ta pomniejszy depozyt prosumencki. Księgowanie tej kwoty , będącej przychodem wyglądać będzie następująco:

Ma konto 202 Rozrachunki z dostawcami– 12,30 zł

Wn konto 221 VAT naliczony i jego rozliczenie  – 2,30 zł

Wn konto 401 Zużycie materiałów i energii – 10 zł

Pamiętać należy jednak iż cena RCEm aktualizowana jest co 3 miesiące. Oznacza to że występować będzie potrzeba korekty wystawianych faktur – co miesiąc.

Przykład 3

Prosument X rozpoczął oddawanie energii i oddał do sieci energię o wartości 30,33 zł w maju 2023 r. Depozyt w następnym miesiącu wynosić będzie zatem 30,33. Data publikacji ceny to czerwiec. Korekta ceny RCEm nastąpi we wrześniu.  Cena RCEm zmieniła się jednak co spowodowało obniżenie wartości depozytu do wartości 30,24. Wystawiono fakturę korektę. W Należy więc zaksięgować:

Wn Konto 202 Rozrachunki z dostawcami krajowymi – (-) 0,09

Ma Konto 222 Rozrachunki z urzędem skarbowym z tytułu VAT należnego – (-) 0,02

Ma konto 760 Pozostałe przychody operacyjne niepodatkowe – (-) 0,07

Korekcie należy będzie również poddać JPK VAT za maj 2023 r.

• Rozliczenia z tytułu PIT i CIT z dostawy energii elektrycznej z instalacji fotowoltaicznej

Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 9 ustawy z dnia 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych ( Dz. U. z 2024 r. poz 232),  przepisów tej ustawy nie stosuje się do przychodów wynikających z rozliczeń wytworzonej przez prosumenta energii odnawialnej, prosumenta zbiorowego energii odnawialnej i prosumenta wirtualnego energii odnawialnej, o których mowa w art. 4 ust. 11 pkt 2 ustawy o odnawialnych źródłach energii. Bezpośrednio oznacza to iż przychody z wyprodukowanej nadwyżki energii energetycznej wyłączone są z opodatkowania PITem.

Podobnie, zgodnie z art. 4 ust. 12 ustawy o odnawialnych źródłach energii, nadwyżka ilości energii nie stanowi przychodu w rozumieniu ustawy o CIT

W przypadku gdy prosument energii odnawialnej nie odbierze energii elektrycznej którą wprowadził do sieci w okresie 12 miesięcy od momentu wprowadzenia, to tą energią dysponować będzie sprzedawca w celu pokrycia kosztów rozliczenia  z prosumentem.

W przypadku gdy prosument nie wykorzysta środków przypadających dla danego miesiąca które odpowiadają wartości energii wprowadzonej do sieci w tym miesiącu w okresie 12 kolejnych miesięcy to ta nadwyżka stanowić będzie nadpłatę. Nadpłata ta zwrócona będzie prosumentowi w terminie nie dłuższym niż do końca 13tego miesiąca który następuje po danym miesiącu. Maksymalna wartość nadpłaty to 20% wartości energii elektrycznej wprowadzonej do sieci w danym miesiącu kalendarzowym. Oznacza to iż zarówno nadwyżka wprowadzonej , ale nie odebranej energii elektrycznej jak i zwrot nadpłaty z depozytu prosumenckiego po upływie roku nie stanowią przychodu podatkowego w rozumieniu ustaw o podatkach dochodowych. Nie będzie zatem również występował obowiązek wykazywania tych kwot w księgach podatkowych.

Autor: Mikołaj Sadowski, e-mail:mikosadowski@eres.pl