2023-10-04
Większa ochrona dla pracowników zwalnianych w okresie, gdy są szczególnie chronieni po nowelizacji Kodeksu Postępowania Cywilnego
Wszystko za sprawą ustawy nowelizacyjnej, a dokładnie artykułu 2 ustawy z 28.07.2023 r. o zmianie ustawy o emeryturach pomostowych oraz niektórych innych ustaw (DzU poz. 1667, dalej nowelizacja), zmieniającego jeden przepis i dodającego jeden do Kpc. Nowości weszły w życie po upływie 30 dni od publikacji nowelizacji, czyli 22.09.2023 r.
Ustawa nowelizacyjna zawiera zmianę, która w istotny sposób ma znaczenie w sporach pracowniczych o przywrócenie do pracy lub o orzeczenie bezskuteczności wypowiedzenia umowy o pracę. „Kosmetyczna” zmiana treści art. 477§ 2 KPC, w znaczący sposób wpłynie na rozstania pracodawcy z pracownikiem. Sądy na wniosek pracownika będą zobowiązane do nakazywania pracodawcom kontynuacji stosunków pracy do zakończenia sporu o wypowiedzenie umów o pracę. Dotychczasowy przepis dający sądom możliwość -przywilej nakazania pracodawcy zatrudnianie pracownika (na jego wniosek) do czasu prawomocnego zakończenia postępowania, zamienia się w obowiązek, przybierając nowe brzmienie art. 2 w art. 4772 § 2 otrzymuje brzmienie:
„§ 2. Uznając wypowiedzenie umowy o pracę za bezskuteczne albo przywracając pracownika do pracy, sąd na wniosek pracownika nakłada w wyroku na pracodawcę obowiązek dalszego zatrudnienia pracownika do czasu prawomocnego zakończenia postępowania.”;
Ustawa nowelizacyjna zwiększa ochronę zatrudnienia pracowników szczególnie chronionych (dalej pracownicy chronieni) poprzez art. 2 pkt 2, poprzez dodanie po art. 7554 art. 7555 w brzmieniu:
„Art. 7555 § 1. W sprawach z zakresu prawa pracy, w których pracownik podlegający szczególnej ochronie przed rozwiązaniem stosunku pracy za wypowiedzeniem lub bez wypowiedzenia dochodzi roszczenia o uznanie wypowiedzenia stosunku pracy za bezskuteczne lub o przywrócenie do pracy, sąd na wniosek uprawnionego na każdym etapie postępowania udzieli zabezpieczenia przez nakazanie dalszego zatrudnienia go przez pracodawcę do czasu prawomocnego zakończenia postępowania. Podstawą udzielenia zabezpieczenia jest jedynie uprawdopodobnienie istnienia roszczenia. Sąd może odmówić udzielenia zabezpieczenia wyłącznie w sytuacji gdy roszczenie jest oczywiście bezzasadne”;
W prosty sposób, co to będzie oznaczać?
„Rewolucja” w sądownictwie polegać będzie na tym, iż sądy zobowiązane będą na każdym etapie postępowania w sprawach z zakresu prawa pracy o uznanie wypowiedzenia stosunku pracy za bezskuteczne lub o przywrócenie do pracy, po uprawdopodobnieniu przez pracownika istnienia tego roszczenia, zabezpieczenia do czasu prawomocnego zakończenia postępowania przez nakazanie pracodawcy dalszego zatrudnienia pracownika, który podlega szczególnej ochronie np. związkowca. W efekcie przepis ten automatycznie będzie chronił pracowników podlegających szczególnej ochronie przed utratą pracy za wypowiedzeniem i w trybie natychmiastowym. Do tej grupy pracowników możemy zaliczyć np. kobiety w okresie ciąży czy urlopów związanych z rodzicielstwem, osoby w wieku przedemerytalnym, niektórych działaczy związkowych, członków rad pracowników czy społecznych inspektorów pracy.
Zwiększona ochrona pracowników, co na to pracodawcy?
Sprawy z zakresu prawa pracy nie są czarno-białe. W mojej ocenie, nowy przepis umożliwi całkowite zaspokojenie roszczeń pracownika, począwszy od momentu wniesienia pozwu. Co w przypadku, gdy pracownik zostaje zwolniony za kradzież w zakładzie pracy? Znam osobiście takie przypadki, gdzie pracownik krótko przed emeryturą skusił się na „pożyczenie” kilku kilogramów aluminium i został przyłapany przez ochronę, co wtedy? Pamiętajmy, że nie każdy spór kończy się wygraną pracownika, istnieje wiele wyroków sądów, gdzie zwolnienie pracownika chronionego zostało uznane przez sąd jako zasadne. Sprawy w sądzie pracy niekiedy trwają latami do momentu wydania prawomocnego rozstrzygnięcia, a to oznacza, że pracownik – „złodziej” będzie miał możliwość pracy w danej organizacji jeszcze przez kilka lat o ile sąd nie uzna roszczenia za oczywiście bezzasadne i odmówi udzielenia zabezpieczenia.
Uważam, że zmiany przepisu mogą spowodować, lęk wśród pracodawców, którzy będą obawiali się zwolnienia takiego pracownika, jak sądzicie? Czy warto powstrzymywać się od decyzji o zwolnieniu? w obawie, że pracownik wkrótce wróci do pracy, jak gdyby nic na mocy postanowienia sądu.
Pomimo, że ustawa nowelizacyjna znacząco rozszerza ochronę zwalnianych pracowników przed utratą pracy, jednocześnie znacząco ograniczając decyzyjność sądów pracy, ponieważ, w przypadku złożenia przez pracownika stosownego wniosku w trakcie postępowania, sąd pracy będzie zobligowany nakazać pracodawcy dokonać ponownego zatrudniania zwolnionego pracownika, aż do momentu uzyskania prawomocnego orzeczenia w jego sprawie. Osobiście uważam, że przepis nie jest doskonały, jednak zawsze warto dochodzić sprawiedliwości. Analizując treść nowego przepisu art. 4772 § 2 KPC należy zauważyć, że z punktu widzenia pracownika jest on bardzo korzystny, natomiast innego zdania są pracodawcy. Wielu z nich na pewno nurtuje fakt, kto pokryje koszty poniesione w wyniku przymusowego zatrudnienia zwolnionego pracownika, jeżeli sąd prawomocnie oddali powództwo zwolnionego pracownika. Co w sytuacji, gdy pracodawca zwolni pracownika w skutek działania na jego szkodę, np. gdy pracownik wstawił się do pracy pod wpływem alkoholu czy umyślnego zniszczenia mienia? Uważam, że są to bardzo kłopotliwe sytuacje dla pracodawców, którzy woleliby rozstać się z danym pracownikiem obawiając się, że dalsze zatrudnienie może przysporzyć tylko kłopotów i narazić na szkody.
Konsekwencje dla pracodawców postanowienia sądu o udzieleniu zabezpieczenia
Niedopuszczalna przez pracodawcę jest zmiana postanowienia o zabezpieczeniu. Postanowienie sądu o udzieleniu zabezpieczenia podlega wykonaniu w drodze egzekucji czyli otrzymuje z urzędu klauzulę wykonalności. Pracodawca może jednak na podstawie:
Art. 2 § 3. „żądać uchylenia prawomocnego postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia wyłącznie jeżeli wykaże, że po udzieleniu zabezpieczenia zaistniały przesłanki, o których mowa w art. 52 § 1 Kodeks pracy” tj. zwolnienie natychmiastowe bez wypowiedzenia, z winy pracownika tzw. dyscyplinarka;
Art. 2 § 4. Na postanowienie w przedmiocie udzielenia zabezpieczenia przysługuje zażalenie do sądu drugiej instancji.”.
Przepisy przejściowe
Art.6. 1. „Prawomocne oddalenie wniosku o udzielenie zabezpieczenia roszczenia pracownika podlegającego szczególnej ochronie przed dniem wejścia w życie ustawy zmienianej w art. 2, nie stoi na przeszkodzie, w postępowaniach wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie ustawy zmienianej w art. 2, złożeniu wniosku o udzielenie zabezpieczenia na podstawie przepisu art. 7555 § 1 ustawy zmienianej w art. 2”.
Art.6. 2. „W postępowaniach wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie ustawy zmienianej w art. 2, obowiązany (pracodawca) może wystąpić z wnioskiem, o którym mowa w art. 7555 § 1 ustawy zmienianej w art. 2, także jeżeli postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia zostało wydane na podstawie przepisów ustawy zmienianej w art. 2 w brzmieniu dotychczasowym”. Oznacza to, że pracodawca jest uprawniony do złożenia żądania o uchylenie prawomocnego postanowienia, które sąd wydał wg. przepisów Kpc przed ich zmianą.
Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2024 r., z wyjątkiem:
1) art. 2 i 6, które weszły w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia; czyli 22.09.2023 r.
2) art. 8–11, które weszły w życie z dniem 1 września 2023 r.
Ustawa z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o emeryturach pomostowych oraz niektórych innych ustaw:
https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20230001667
Opracowała: Mariola Przybylak-Kajak, tel. 571 600 115, e-mail:ereskadry2@eres.pl
Konsultacje: https://eres.pl/konsultanci/
