2023-08-18

Sprzedaż samochodu firmowego – opodatkowanie

Transakcja sprzedaży samochodu firmowego , uprzednio wprowadzonego do ewidencji środków trwałych danej jednostki, może podlegać opodatkowaniem z tytułu dwóch podatków : podatku dochodowego oraz podatku od towarów i usług. W tym artykule omówione zostaną podatkowe konsekwencje sprzedaży samochodu firmowego w ujęciu każdego z tych podatków.

1. Sprzedaż samochodu firmowego a podatek VAT

W ustawie z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. 2004 Nr 54 poz. 535) zdefiniowany, w art. 2 pkt 34,  pojazd samochodowy. Przez taki rozumie się pojazdy samochodowe w rozumieniu przepisów o ruchu drogowym o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony. Zgodnie z art.2 pkt. 33 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym za pojazd samochodowy uznaje się pojazd silnikowy, którego konstrukcja umożliwia jazdę z prędkością przekraczającą 25 km/h przy czym w poczet tych pojazdów nie zalicza się ciągnika rolniczego. Oznacza to iż pojazdem samochodowym jest zarówno samochód , skuter czy motor.

Każdy inny pojazd samochodowy przekraczający 3,5 tony jest samochodem ciężarowym. Do tych pojazdów , zgodnie z art.86a ust. 3 pkt 1b i ust. 4 pkt 2, do tego typu pojazdów zaliczają się również pojazdy które konstrukcyjnie przeznaczone są do przewozu co najmniej 10 osób łącznie z kierowcą jeżeli z dokumentów wydanych na podstawie przepisów o ruchu drogowym wynika takie przeznaczenie oraz pojazdy których konstrukcja wyklucza ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą lub powoduje, że ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą jest nieistotne.

W dalszej części artykułu pojazdy samochodowe należące do firmy nazywane będą samochodami firmowymi.

Każdy czynny podatnik VAT zobowiązany jest przy sprzedaży samochodu firmowego do opodatkowania takiej transakcji. Stawką obowiązującą przy sprzedaży samochodu firmowego jest stawka 23%. Stawka ta obowiązuje zawsze, niezależnie od tego czy przedsiębiorcy przysługiwało całkowite czy tylko częściowe odliczenie podatku. Stawka obowiązuje nawet wtedy kiedy samochód został zakupiony bez możliwości odliczenia podatku lecz był on wykorzystywany w działalności gospodarczej.

Sprzedaż samochodu osobowego firmowego może być zwolniona z opodatkowania podatkiem VAT przy równoczesnym zachowaniu dwóch warunków :

– sprzedawany samochód używany był w działalności WYŁĄCZNIE do czynności które zwolnione były z podatku VAT

– podczas nabycia samochodu firmowego przedsiębiorca nie mógł odliczyć podatku naliczonego

Fakt, iż obydwa warunki muszą być spełnione w celu zwolnienia sprzedaży samochodu firmowego z opodatkowania, znacznie utrudnia takie rozwiązanie. Często zdarza się bowiem iż samochód firmowy zakupiony zostaje przez czynnego podatnika VAT od np. osoby prywatnej na podstawie umowy kupna-sprzedaży. Zazwyczaj taki samochód , jako firmowy, wykorzystywany jest do czynności związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej takiej firmy, dyskwalifikując jego sprzedaż ze zwolnienia. Jedyną pozostającą możliwością uniknięcia podatkowania jest przeniesienie pojazdu do majątku prywatnego przed sprzedażą. Taka sytuacja ma miejsce wyłącznie w przypadku gdy przedsiębiorca nie posiadał możliwości odliczenia podatku przy zakupie pojazdu. W pozostałych przypadkach nawet taka sprzedaż podlega opodatkowaniu.

Warto pamiętać , iż podatnik, który posiadał prawo do odliczenia VAT i jednocześnie wycofał samochód z firmy, zobowiązany jest do wykazania należnego podatku VAT za okres w którym dokonał sprzedaży. Podatek wykazywany jest od:

– wartości rynkowej części składowych na moment wycofania w przypadku gdy przy nabyciu nie było prawa do odliczenia, jakkolwiek prawo do odliczenia VAT było od zakupionych części składowych które związane są z pojazdem

– wartości rynkowej pojazdu w momencie wycofania, jeśli podatnik uprawniony był do odliczenia VAT

Podatnik sprzedający auto firmowe zobowiązany może być do dokonania korekty VAT. Zależne jest to od szeregu czynników takich jak :

– wartości samochodu

– czasu użytkowania samochodu w firmie

– wysokości odliczanego podatku VAT

– rodzaju prowadzonej działalności

W przypadku gdy sprzedaż samochodu firmowego będzie miała miejsce przed upływem 60 miesięcy od zakupu (12 miesięcy w przypadku pojazdu o wartości nieprzekraczającej 15 000 zł) to przedsiębiorca zobowiązany będzie do dokonania korekty podatku naliczonego. Temat korekty VAT omówiony zostanie dokładniej w następnym artykule umieszczonym na naszej stronie.

W przypadku gdy samochód wykorzystywany był tylko w działalności gospodarczej, oraz spełnione zostały warunki takie jak:

– prowadzenie ewidencji przebiegu pojazdu tzw. kilometrówki

– zgłoszenie pojazdu przez formularz VAT-26 do US w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po miesiącu w którym będzie miał miejsce pierwszy wydatek związany z danym pojazdem

– stworzenie regulaminu użytkowania pojazdu w jednostce czyli np. określenie konkretnych osób uprawnionych do korzystania z pojazdu

,to możliwe jest odliczenie 100% podatku. W przypadku gdy samochód firmowy wykorzystywany był również w celach prywatnych odliczeniu podlega 50% podatku. W przypadku samochodu ciężarowego firmowego możliwe jest odliczenie 100% podatku, bez spełnienia warunków odliczenia 100% wymienionych powyżej.

2. Sprzedaż samochodu firmowego a podatek dochodowy

Samochód osobowy na potrzeby podatku dochodowego to , zgodnie z art. 5a pkt 19a ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych(Dz. U. 1991 Nr 80 poz. 350),oznacza pojazd samochodowy w rozumieniu przepisów o ruchu drogowym o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony, konstrukcyjnie przeznaczony do przewozu nie więcej niż 9 osób łącznie z kierowcą, z wyjątkiem:

1. a) pojazdu samochodowego mającego jeden rząd siedzeń, który oddzielony jest od części przeznaczonej do przewozu ładunków ścianą lub trwałą przegrodą: – klasyfikowanego na podstawie przepisów o ruchu drogowym do podrodzaju: wielozadaniowy, van lub – z otwartą częścią przeznaczoną do przewozu ładunków,

2. b) pojazdu samochodowego, który posiada kabinę kierowcy z jednym rzędem siedzeń i nadwozie przeznaczone do przewozu ładunków jako konstrukcyjnie oddzielne elementy pojazdu,

3. c) pojazdu specjalnego, jeżeli z dokumentów wydanych zgodnie z przepisami o ruchu drogowym wynika, że dany pojazd jest pojazdem specjalnym, i jeżeli spełnione są również warunki zawarte w odrębnych przepisach, określone dla następujących przeznaczeń: – agregat elektryczny/spawalniczy, – do prac wiertniczych, – koparka, koparko-spycharka, – ładowarka, – podnośnik do prac konserwacyjno-montażowych, – żuraw samochodowy,

4. d) pojazdu samochodowego określonego w przepisach wydanych na podstawie art. 86a ust. 16 ustawy o podatku od towarów i usług;

Jako iż samochód firmowy , wprowadzony do ewidencji, pozwala na dokonywanie odpisów amortyzacyjnych na podstawie jego wartości początkowej oraz zaliczenia wydatków na paliwo i eksploatację do kosztów uzyskania przychodu, to podatnik zobowiązany jest również do wykazania przychodu w przypadku jego sprzedaży w celu zachowania równowagi podatkowej.

Opcją uniknięcia opodatkowania, podobnie jak w przypadku podatku VAT , jest przekazanie samochodu do majątku prywatnego. W przypadku podatku dochodowego jest to jednak znacznie bardziej czasochłonne. Aby sprzedaż samochodu nie powodowała zobowiązania u jednostki prowadzącej działalność gospodarczą z tytułu podatku dochodowego  musi ona być dokonana po 6 latach od jego wycofania z jednostki. Początek okresu liczony jest od miesiąca następującego po miesiącu w którym transakcja została dokonana.

Sprzedany pojazd który nie został jeszcze całkowicie zamortyzowany , a zwyczajowo okres amortyzacji samochodów wynosi 5 lat, generuje dodatkowe koszty z tytułu jeszcze nie zamortyzowanej części. Oznacza to, iż wartość sumy pozostałych odpisów amortyzacyjnych będzie zwiększała wartość kosztów uzyskania przychodu.

Warto pamiętać ,iż samochody osobowe spalinowe oraz elektryczne, objęto limitami amortyzacji.

Limitem odpisów amortyzacyjnych objęto samochody osobowe spalinowe oraz elektryczne w zakresie samochodów przekraczających wartość 225 000 zł w przypadku samochodów elektrycznych oraz 150 000 zł w przypadku samochodów spalinowych o określonej przez ustawie o prawie o ruchu drogowym (Dz. U. z 2022 r. poz. 988, 1002, 1768 i 1783) emisji dwutlenku węgla. W przypadku przekroczenia tego limitu limit amortyzacji wynosi 100 000 zł.

Przykład 1 :

Samochód spalinowy o wartości 100 000 zł amortyzowany był przez 60 miesięcy. W 45 miesiącu został sprzedany. Oznacza to iż dotychczasowa wartości odpisów amortyzacyjnych wynosiła :

100 000 zł *45/60 = 75 000 zł.

Pozostałe 25 tysięcy zaliczone będzie na poczet kosztów uzyskania przychodu w 45 miesiącu.

Przykład 2 :

Samochód elektryczny o wartości 240 000 zł, nieprzekraczający limitów emisji, amortyzowany był przez 60 miesięcy. W 40 miesiącu został sprzedany. Oznacza to iż dotychczasowa wartości odpisów amortyzacyjnych wynosiła :

225 000 zł *40/60 = 150 000 zł

Pozostałe 75 tysięcy zaliczone będzie na poczet kosztów uzyskania przychodu w 40 miesiącu.

Mali podatnicy oraz przedsiębiorcy zaczynający działalność w danym roku posiadają możliwość jednorazowej amortyzacji pojazdów ciężarowych. Tych pojazdów nie będą również dotyczyły wyżej wymienione limity (150 i 225 tys. zł).

Mikołaj Sadowski, msadowski@eres.pl

Konsultacje: https://eres.pl/konsultanci/