2024-09-12
Opodatkowanie PIT wypłat fundacji rodzinnej – przypadki szczególne.
Niniejszy artykuł omawiać będzie opodatkowanie fundacji rodzinnych i świadczeń przez nie wypłacanych w określonych, wyjątkowych przypadkach.
- Małżeństwo
Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 157 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U z 2024 r. poz. 854),zwanej dalej ustawą o PIT, zwolnione z podatku będą wypłaty dla:
- fundatora albo osoby będącej w stosunku do fundatora osobą, o której mowa w art. 4a ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2023 r. poz. 1774 i 1843), uprawnionych do otrzymania mienia w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej,
- beneficjenta fundacji rodzinnej z tytułu świadczenia, o którym mowa w art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 26 stycznia 2023 r. o fundacji rodzinnej, jeżeli beneficjentem jest fundator albo osoba będąca w stosunku do fundatora osobą, o której mowa w art. 4a ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn
Osoby opisane w pkt. 1 to (na mocy ustawy o podatku od spadków i darowizn – art. 4a ust. 1) małżonek, zstępni, wstępni, pasierb, rodzeństwo, ojczym, macocha. Jednocześnie, zgodnie z art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 2023 r. o fundacji rodzinnej (Dz. U. z 2023 r. poz. 825) proporcję na mocy której oblicza się wysokość zwolnienia dla świadczeń wypłacanych przez fundację określa się w części, w jakiej pozostaje suma wartości składników mienia wniesionego do fundacji rodzinnej przypadająca na tego fundatora lub fundację rodzinną do wartości sumy mienia wniesionego przez wszystkich fundatorów i fundację rodzinną.
W sytuacji gdy fundatorami fundacji rodzinnej są małżonkowie – i oboje wnieśli do niej majątek, to właśnie to zwolnienie będzie miało zastosowanie do wypłat dla nich. Dotychczasowo jednak, linia interpretacyjna organów była inna. DKIS, w wielu interpretacjach m.in. ( interpretacji indywidualnej). Ten uznał iż w przypadku wyżej opisanej sytuacji, zwolnienie przysługiwać będzie tylko częściowo, w stosunku do proporcji wartości wniesionego majątku.
Przykład 1
Anna i Adam, będąc małżeństwem, założyli fundację rodzinną i oboje są jej fundatorami. Wnieśli do niej majątek o wartości 100 tys. zł – każde po 50 tys. zł. W sierpniu wypłacili 50 tys. zł świadczenia sobie, w równych częściach. Każde z nich będzie musiało zapłacić podatek od 25 tys. zł.
Interpretacje indywidualne DKIS niezgodne były zarówno z ideą ustawodawcy jak i po prostu niezgodne z ustawą. Wskutek odwołania się podatnika, DKIS wydał nową interpretację (interpretacja indywidualna nr. 0112-KDIL2-1.4011.114.2024.3.JK), potwierdzającą stanowisko podatnika. Organ uznał, słusznie, iż w sytuacji gdy oboje z fundatorów pozostaje ze sobą w stosunku wymienionym w ustawie o spadkach i darowiznach, to następuje zsumowanie wartości ich majątku na potrzeby obliczania proporcji. I tak, korzystając z powyższego przykładu, poprawne opodatkowanie świadczenia z fundacji dla małżonków będzie wynosić zero.
Dodatkowo, wątpliwości mogą się pojawić również w sytuacji gdy małżeństwo pozostaje w ustroju wspólności małżeńskiej. W takiej sytuacji majątek traktuje się jako wniesiony przez małżeństwo, bez udziału procentowego obojga fundatorów. Problematyczna okazać się może jednak sytuacja gdy tylko jeden z małżonków jest fundatorem a drugi już nie. Jako iż fundacja posiada majątek tzw. bez udziałowy to niezależnie od występowania wspólnością majątkową, majątek ten w przypadku np. likwidacji fundacji ( szerzej o likwidacji fundacji w innych artykułach na naszej stronie) przysługiwać będzie wyłącznie fundatorowi a nie obojgu małżonków. Znaczący problem pojawić się może w sytuacji gdy fundacja zakładana jest przez jednego z małżonków, ale wnoszony majątek podlega wspólności majątkowej a małżonkowie w trakcie jej funkcjonowania rozwodzą się.
Przykład 2
Tomasz Kowalski, będący we wspólności majątkowej z Anna Kowalską, założył fundację rodzinną. Wartość majątku wniesionego przez małżeństwo to 100 tys. zł. Po 5 latach funkcjonowania fundacji Tomasz rozwiódł się z Anną a potem, rok później, rozwiązał fundację. Wskutek likwidacji fundacji pozostał mu majątek do wypłaty o wartości 100 tys. zł. Tylko on jest upoważniony do otrzymania majątku, pomimo iż ten wnoszony był przez oboje – Tomasza i Annę podczas gdy byli małżeństwem. Annie przysługiwać będzie jedynie roszczenie alimentacyjne.
Rozważania te rozwijają się również na inne sytuacje, np. gdy do fundacji majątek wniesie fundator oraz beneficjent wraz z żoną.
Przykład 3
Jan Kowalski jest fundatorem fundacji oraz wniósł do niej 200 tys. zł. Beneficjent fundacji – Adam Nowak wniósł kolejne 200 tys. zł do fundacji. Do fundacji majątek o wartości 100 tys. zł wniosła również żona Jana Nowaka – Anna. Z fundacji każdemu z nich wypłacane co miesięcznie jest świadczenie w wysokości 10 tys. zł (już po odliczeniu podatku CIT). Opodatkowanie tych środków wyglądać będzie następująco:
Jan Kowalski – podstawa opodatkowania= 10 tys. zł * 200/(200+200+100) = 4 tys. zł, podatek do zapłaty = 4 tys. zł * 15% (stawka dla 3 grupy podatkowej) = 600 zł
Adam Nowak – podstawa opodatkowania = 10 tys. zł , podatek do zapłaty = 10 tys. zł * 15% = 1500 zł
Anna Nowak – podatek do zapłaty = 1500 zł
2. Wstępni/zstępni
Jak zostało wspomniane wcześniej, zarówno wstępni jak i zstępni zwolnieni są opodatkowania świadczeń im wypłacanych, gdyż udział ich majątku w strukturze majątku fundacji rodzinnej traktowany jest jakby ten majątek wniesiony był przez fundatora. Możliwe jest również aby fundatorami fundacji byli np. rodzice oraz dzieci. W takiej sytuacji , podobnie jak w przypadku małżeństwa, pomimo bycia osobnymi fundatorami, każdemu z nich przysługiwać będzie 100%-owe zwolnienie z PIT przy wypłacie świadczeń. Tak samo będzie dla każdej innej pary wstępnych i zstępnych fundatorów – np. dziadek i wnuczka, ojczym i pasierbica, macocha i pasierb itd.
Przykład 4
Fundatorami fundacji są Marek Kowalski i jego syn Tomasz Kowalski. Tomasz wniósł do fundacji majątek o wartości 500 tys. zł a Marek o wartości 300 tys. zł. Każdemu z nich wypłacane jest świadczenie miesięczne o wartości 100 tys. zł. Świadczenia te nie są opodatkowane podatkiem dochodowym od osób fizycznych, gdyż korzystają ze zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 157 ustawy o PIT.
Autor: Mikołaj Sadowski, e-mail: mikosadowski@eres.pl , tel. kom. +48 571-600-114