11-09-2025

Założenie fundacji rodzinnej to ważny krok w planowaniu sukcesji oraz ochrony majątku rodzinnego. Jednak sam akt notarialny powołujący fundację nie wystarcza. Aby fundacja mogła w pełni funkcjonować i korzystać ze zwolnień podatkowych, musi zostać wpisana do rejestru fundacji rodzinnych w terminie 6 miesięcy od dnia sporządzenia aktu założycielskiego (art. 23 ust. 3 ustawy o fundacji rodzinnej).

Co się dzieje, gdy fundacja nie została wpisana?

Jeśli w ciągu 6 miesięcy od aktu założycielskiego nie nastąpi wpis do rejestru, fundacja pozostaje w statusie „fundacji w organizacji”. Niestety, fundacja w organizacji:

nie korzysta ze zwolnień podatkowych przewidzianych dla fundacji rodzinnych (art. 6 ust. 1 pkt 25 ustawy o CIT),

jest traktowana jak zwykły podatnik CIT,

ma obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych, sporządzania sprawozdań finansowych i składania deklaracji podatkowych.

Likwidacja fundacji w organizacji

Fundacja, która nie została zarejestrowana, nie uzyskuje osobowości prawnej. W praktyce oznacza to konieczność przeprowadzenia likwidacji według zasad wskazanych w Kodeksie spółek handlowych (odpowiednie stosowanie przepisów o likwidacji spółek kapitałowych) oraz ustawie o fundacji rodzinnej.

Likwidacja powinna obejmować:

Podjęcie uchwały fundatora o rozwiązaniu fundacji w organizacji,

Powiadomienie sądu rejestrowego o braku dalszego prowadzenia rejestracji,

Sporządzenie sprawozdania likwidacyjnego oraz rozliczenie majątku,

Przeniesienie mienia z powrotem na fundatora.

Skutki podatkowe w poszczególnych latach

Rok 2023 (założenie fundacji i wniesienie nieruchomości)

Fundacja w organizacji powinna otworzyć księgi rachunkowe i rozpoznać majątek. Wniesienie nieruchomości – w tym przypadku nie ma zwolnienia z CIT, ponieważ fundacja nie jest wpisana do rejestru. Fiskus może uznać to za nieodpłatne przysporzenie (przychód fundacji w organizacji według wartości rynkowej).

Rok 2024 i kolejne

Każdy rok rodzi obowiązek rozliczenia CIT oraz sporządzenia sprawozdania finansowego. Brak realizacji tych obowiązków = ryzyko odpowiedzialności karno-skarbowej oraz konieczność składania zaległych sprawozdań i deklaracji.

Likwidacja

Majątek zwracany fundatorowi traktowany jest jako przychód fundacji (wartość rynkowa mienia). Kosztem jest historyczny koszt nabycia poniesiony przez fundatora. W praktyce oznacza to, że jeśli fundator wniósł nieruchomość kupioną lata temu za niską cenę, a jej wartość rynkowa jest dziś wysoka, powstanie wysoki dochód do opodatkowania w CIT.

„Dualizm” przy wycofaniu nieruchomości – CIT i VAT

Największe wątpliwości budzi sytuacja, gdy fundacja w organizacji zostaje zlikwidowana, a majątek (np. nieruchomość) wraca do fundatora. Ponieważ taka jednostka nie korzysta z reżimu podatkowego fundacji rodzinnej, pojawia się kilka możliwych scenariuszy:

CIT – pytania i hipotezy:

Czy zwrot nieruchomości do fundatora należy traktować jako wydanie majątku likwidacyjnego, gdzie przychodem fundacji jest wartość rynkowa nieruchomości, a kosztem jedynie historyczne wydatki fundatora?

A może – skoro fundacja nigdy nie uzyskała statusu fundacji rodzinnej – należy zastosować zasady ogólne dla spółek kapitałowych w organizacji, co powodowałoby jeszcze inne konsekwencje podatkowe?

Czy organy podatkowe mogą zakwestionować rozliczenie, traktując całość jako nieodpłatne świadczenie na rzecz fundatora?

VAT – pytania i hipotezy:

Czy przekazanie nieruchomości w ramach likwidacji fundacji w organizacji jest czynnością podlegającą VAT jako nieodpłatne przekazanie towaru, jeśli nieruchomość była wykorzystywana w działalności opodatkowanej?

A jeśli fundacja nie prowadziła działalności i nie odliczała VAT od nabycia – czy można uznać, że zwrot mienia jest neutralny na gruncie VAT?

Czy w razie braku rejestracji do VAT w ogóle powstaje obowiązek podatkowy, czy jednak fiskus potraktuje taką czynność jako ukrytą dostawę?

Dlaczego warto działać z profesjonalistami?

Przypadek fundacji, która nie została wpisana do rejestru, pokazuje, jak łatwo można narazić się na poważne ryzyka podatkowe i prawne:

Brak wpisu = brak zwolnień podatkowych.

Brak ksiąg i sprawozdań = zaległości wobec urzędu skarbowego i KRS.

Likwidacja = obowiązek podatkowy liczony od wartości rynkowej majątku.

Profesjonalne biuro doradztwa podatkowego i księgowego jest w stanie:

prawidłowo przeprowadzić proces sanacyjny,

rozliczyć zaległe sprawozdania i deklaracje,

zminimalizować ryzyka podatkowe,

przygotować dokumentację na wypadek kontroli.

👉 Masz wątpliwości co do statusu swojej fundacji rodzinnej? Skontaktuj się z nami – pomożemy Ci ocenić sytuację, przygotować odpowiednie dokumenty i uniknąć konsekwencji podatkowych.
📞 Robert Kubicki – doradca podatkowy nr 00865
📧 rkubicki@eres.pl | tel. 571 600 111