2024-03-21
Usługi budowlane a VAT
VAT naliczany ze względu transakcje związane z usługami budowlanymi to bardzo istotny temat zarówno dla sprzedających jak i dokonujących zakupu ze względu na wysokie podstawy ewentualnego opodatkowania. W tym artykule przedstawione zostaną następujące obszary dotyczące tego zagadnienia:
- Pojęcie usług budowlanych i budowlano-montażowych
- Moment powstawania obowiązku podatkowego oraz moment wykonania usług budowlanych i budowlano-montażowych
- Stawki VAT obowiązujące w usługach budowlanych i budowlano-montażowych
- Pojęcie usług budowlanych i budowlano-montażowych
Definicja usług budowlanych i budowlano-montażowych nie pojawia się bezpośrednio w ustawie z dnia 11 marca 20024r. o podatku od towarów i usług (Dz.U z 2024 r. poz. 361) zwanej dalej ustawą o VAT. Pojęcie pojawia się w art. 19a ust.3 lit a ustawy o VAT, gdzie określone jest iż obowiązek podatkowy z tytułu świadczenia usług budowlanych lub budowlano-montażowych powstaje w momencie wystawienia faktury przez podatnika dla innego podatnika podatku VAT lub podatku o podobnym charakterze.
W polskim ładzie prawnym za usługi budowlane oraz budowlano-montażowe można uznać te klasyfikowane w grupowaniach PKWiU 41-43. Taki stan rzeczy potwierdzają również interpretacje indywidualne wydawane przez Dyrektorów Izb Skarbowych. Usługami tymi będą zatem:
- Roboty ogólnobudowlane i specjalistyczne, w zakresie budownictwa i inżynierii lądowej i wodnej polegające na wnoszeniu obiektu budowlanego, odbudowie , nadbudowie czy rozbudowie obiektu budowlanego
- Prace polegające na przebudowie, remoncie lub montażu obiektu budowlanego
2. Moment powstawania obowiązku podatkowego oraz moment wykonania usług budowlanych i budowlano montażowych
Moment powstawania obowiązku podatkowego w VAT z tytułu świadczenia usług budowlanych i budowlano montażowych zależny jest od tego kto jest nabywcą tego typu usług, tzn. czy nabywcą jest:
- Podatnik lub osoba prawna niebędąca podatnikiem
- Inny nabywca ( w szczególności osoba prywatna)
W przypadku gdy nabywcą usług jest podatnik lub osoba prawna to za moment powstawania obowiązku podatkowego uznaje się moment:
– otrzymania całości lub części zapłaty, jeśli następuje przed wystawieniem faktury oraz wykonaniem usługi
– z chwilą wystawienia faktury w przypadku gdy wcześniej nie powstał obowiązek podatkowy na skutek otrzymania zapłaty, i gdy jednocześnie nie nadszedł 30 dzień licząc od dnia wykonania usługi
– 30 dnia od wykonania usługi, jeśli wcześniej nie powstał obowiązek podatkowy na skutek otrzymania zapłaty lub wystawienia faktury
W sytuacji gdy nabywcą usług jest inny nabywca to za moment powstania obowiązku podatkowego uznaje się moment :
– otrzymania całości lub części zapłaty w przypadku gdy zapłata jest otrzymywana przed wykonaniem usługi
– z chwilą wykonania usługi
Warto zaznaczyć również, iż moment wykonania usługi to moment podpisania protokołu zdawczo-odbiorczego robót budowlanych. Mimo iż nie ma o tym mowy w ustawie o VAT i sprawa jest dyskusyjna, to taki stan rzeczy potwierdzają interpretacje KIS np. interpretacja KIS z 23.07.2024 (0113-KDIPT1-2.4012.277.2020.2.JS).
Przykład 1
W dniu 17.05.2024 Firma X, będąca czynnym podatnikiem VAT zawarł z firmą Y, również czynnym podatnikiem VAT, umowę na wykonanie usługi budowlano-montażowej na kwotę 24 600 zł brutto (20 000 zł netto + 4600 zł VAT). Faktura wystawiona została 18.05.2024, a usługa wykonana 20.05.2024. Zapłata miała miejsce w dniu zawarcia umowy. Momentem powstania obowiązku podatkowego będzie zatem 17.05.2024 czyli dzień zapłaty.
Przykład 2
W dniu 6.06.2024 Firma X, będąca czynnym podatnikiem VAT, zawarła z osobą prywatną umowę na wykonanie usługi budowlanej na kwotę 12 300 zł brutto ( 10 000 zł netto + 2300 zł VAT). Usługa została wykonana 7.07.2024. Zapłata za usługę miała miejsce częściowo dwukrotnie:7380 zł brutto 15.06.2024 oraz 4920 zł brutto 15.07.2024. Momentami podatkowymi będą:
- 15.06.2024 dla części 7380 zł
- 7.07.2024 dla części 4920 zł
- Stawki VAT obowiązujące w usługach budowlanych i budowlano-montażowych
Podstawową stawką VAT w usługach budowlanych i budowlano mieszkaniowych to 23%. Istnieje również stawka obniżona – 8%. Przewidziana ona jest , zgodnie z art. 41 ust 12 ustawy o VAT, dla dostawy, budowy, remontu, przebudowy, konserwacji, modernizacji i termomodernizacji obiektów budowlanych lub ich części zaliczanych do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym oraz dla robót konserwacyjnych obiektów budownictwa mieszkaniowego lub ich części poza lokalami użytkowymi i lokali mieszkalnych w budynkach niemieszkalnych, o ile te kategorie nie zostały ujęte w kategorii pierwszej.
Zgodnie z art. 41 ust.12 ustawy o VAT a za budownictwo objęte społecznym programem mieszkaniowym uznaje się obiekty budownictwa mieszkaniowego lub ich części, z wyłączeniem lokali użytkowych, lokale mieszkalne w budynkach niemieszkalnych sklasyfikowanych w Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych w dziale 12, oraz obiekty sklasyfikowane w Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych w klasie ex 1264 – wyłącznie budynki instytucji ochrony zdrowia świadczących usługi zakwaterowania z opieką lekarską i pielęgniarską, zwłaszcza dla ludzi starszych i niepełnosprawnych, a także mikroinstalację.
Istnieją jednak limity w zakresie kwalifikacji obiektu do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym. Limity powierzchni użytkowej tymi to:
– 300m^2 dla budynków mieszkalnych jednorodzinnych
– 150m^2 dla lokali mieszkalnych
W przypadku przekroczenia limitów obniżoną stawkę stosuje się do części obiektu. Przykładowo:
Miejsce ma remont w domu o powierzchni 400m^2. Wartość świadczenia to 100 000 . zł netto. Podatek VAT wynosić będzie zatem = 100 000 zł* 300/400 *8% + 100 000 zł *100/400 * 23% =6000 zł + 5750 zł = 11 750 zł.
Warto pamiętać również iż budowa obiektów typu garaż, będąca usługą samoistną opodatkowana będzie stawką 23%.
Istotną kwestią dotyczącą usług budowlanych będzie również wykonanie trwałej zabudowy.
W dotychczasowych latach wykształciła się konkretna linia orzecznicza (wskazując np. na orzeczenia NSA takie jak : I FSK 1362/17 z 18.12.2019 r., I FSK 792/19 z 3.07.2019 r., I FSK 204/17 z 8.01.2019 r., I FSK 464/16 z 16.01.2018 r., I FSK 40/16 z 11.10.2017 r., I FSK 1276/15 z 10.05.2017 r.) z której wynika, że aby uznać czynność wykonania trwałej zabudowy za usługę modernizacji obiektu budowlanego lub jego części (lokalu) objętego społecznym programem mieszkaniowym objętą stawką VAT w wysokości 8%, konieczne jest wystąpienie, łącznie, określonych przesłanek, w szczególności:
– wykonane na wymiar do konkretnego obiektu budowlanego lub jego części (lokalu) i trwale powiązane z jego elementami konstrukcyjnymi komponenty meblowe nie funkcjonują w obrocie tak jak ma to miejsce w przypadku mebli „wolnostojących”; dlatego też nie można ich utożsamiać z dostawą towarów w postaci gotowych mebli, które nie mają żadnego trwałego związku z obiektem budowlanym lub jego częścią;
– zabudowa meblowa w istotnym stopniu wykorzystuje elementy konstrukcyjne obiektu budowlanego (ścian, podłogi czy sufitu). Elementy te wyznaczają zakres konstrukcyjny mebla (elementy konstrukcyjne obiektu budowlanego lub jego części (lokalu) pełnią rolę elementów mebla);
– o użytkowych walorach wykonywanej zabudowy meblowej decyduje trwałe połączenie wykonywanych na zlecenie części zabudowy z elementami konstrukcyjnymi obiektu budowlanego lub jego części (ściany podłoga, sufit) w sposób uniemożliwiający jej przesunięcie w inne miejsce (trwała zabudowa spełniająca jako całość określoną funkcję użytkową), a same te części, bez trwałego ich przymocowania do elementów konstrukcyjnych budynku (ścian, podłogi, sufitu) nie spełniają pod względem użytkowym przymiotu mebla.
Istotny jest zatem zarówno fakt trwałego połączenia mebli i elementów konstrukcyjnych lokalu jak i fakt iż w skutek tego połączenia powstaje trwała zabudowa spełniająca JAKO CAŁOŚĆ określoną funkcję użytkową.
Szerzej temat mebli trwale związanych z lokalem na gruncie podatku VAT opisany został w poprzednim artykule, do którego przeczytania zachęcamy.
Autor: Mikołaj Sadowski, e-mail: mikosadowski@eres.pl