2020-03-13

Chcemy zaznaczyć, że w wielu kwestiach nie podzielamy opinii Państwowej Inspekcji Pracy. Sztywne podejście do zapisów Kodeksu Pracy może wręcz powodować bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia współpracowników osoby, która mogłaby mieć kontakt z koronawirusem, np. przebywając na terenach , gdzie zachorowania występują w dużej liczbie. Niemniej jednak zdecydowaliśmy się na zebranie i udostępnienie stanowiska PIP w kilku kwestiach, pracodawcom ku przestrodze. Poniższy materiał zebrała Kamila Jacheć.

Czy pracownik może odmówić wzięcia udziału w delegacji w rejony, gdzie występuje koronawirus, ze względu na groźbę zarażenia? Czy pracodawca może nie dopuścić pracownika do pracy? Czy pracodawca ma prawo wysłać na urlop pracownika wracającego z wypoczynku z regionu objętego koronawirusem? To jedne z wielu pytań nasuwających się w związku z zagrożeniem zarażenia się koronawirusem SARS-CoV-2.

Państwowa Inspekcja Pracy odpowiedziała na wiele pytań dotyczących relacji między pracodawcą
a pracownikami w obecnej sytuacji. Między innymi odniosła się do art. 210 § 1 Kodeksu pracy dotyczącego warunków pracy. Pracownik ma prawo powstrzymać się od wykonywania pracy, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego, kiedy grozi ona niebezpieczeństwem zarówno dla niego jak i innych współpracowników. Dotyczy to również sytuacji wyjazdu służbowego w rejony zagrożone wirusem, na który pracownik może się nie zgodzić powołując się na niebezpieczeństwo swojego życia lub zdrowia oraz ryzyko rozprzestrzenienia choroby w kraju tzn. narażenie na niebezpieczeństwo innych osób. Pracodawca powinien zapewnić pracownikowi, który zgodził się na wyjazd, odpowiednie środki ograniczające ryzyka zagrożenia.

Istotną kwestią poruszoną przez PIP są dodatkowe badania lekarskie dla pracownika, który powraca do pracy po wyjeździe do regionu/kraju, w którym był narażony na zakażenie koronawirusem. Przepisy Kodeksu pracy oraz  rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 39 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, nie uprawniają pracodawcy do skierowania pracownika na badania lekarskie w sytuacji, gdy np. pracownik jest przeziębiony i może zagrażać innym pracownikom, bez zgody tego pracownika, jeżeli nie zbiega się to z terminem kolejnego badania okresowego.

W przypadku urlopu wypoczynkowego pracodawca nie ma podstaw do zbierania informacji dotyczących miejsca wypoczynku pracownika, a pracownik nie jest zobowiązany do ujawniania miejsca jego spędzania, a więc do anulowania go w przypadku chęci wykorzystania go w kraju, gdzie jest duże ryzyko zainfekowania koronawirusem.

Pracodawca nie jest uprawniony do dokonywania samodzielnie oceny stanu zdrowia pracownika. Niedopuszczenie pracownika do pracy, ze względu na potencjalne zarażeniem wirusem może narazić pracodawcę na zarzutu o nękanie, czy stosowanie mobbingu.

Jeśli pracodawca uzyskał informacje, że pracownik przebywał w strefie gdzie mógł zostać zarażony koronawirusem, może zaproponować pracownikowi świadczenie pracy zdalnej. Warunki świadczenia pracy w domu powinny zostać uzgodnione w porozumieniu stron stosunku pracy. Nie mogą one naruszać powszechnie obowiązujących przepisów prawa pracy np.  norm czasu pracy.

Pracodawca nie może zobowiązać pracownika powracającego do pracy z pobytu w strefie zagrożonej koronawirusem do wykorzystania urlopu wypoczynkowego. Nie jest też właściwy do podejmowania działań izolujących pracownika w ramach kwarantanny.