25-09-2025
Autor: Robert Kubicki, doradca podatkowy (nr wpisu 00865)
rkubicki@eres.pl , tel. kom.+48 571-600-111

Wprowadzenie

Od 1 października 2025 r. w Polsce zacznie obowiązywać nowy system kaucyjny dla wybranych opakowań po napojach. To największa od lat zmiana w zakresie gospodarki odpadami, która wpływa bezpośrednio na producentów, sklepy oraz konsumentów.

Mechanizm jest prosty: kupując napój w butelce czy puszce, klient płaci kaucję. Po oddaniu pustego opakowania w dowolnym punkcie zbiórki odzyskuje tę kwotę – bez konieczności okazywania paragonu.

Celem systemu jest ograniczenie odpadów w środowisku, podniesienie poziomu recyklingu i odzysku surowców.

Jakie opakowania obejmie system?

Do systemu kaucyjnego wchodzą:

butelki plastikowe PET o pojemności do 3 litrów,

puszki metalowe o pojemności do 1 litra,

butelki szklane wielokrotnego użytku do 1,5 litra.

Każde takie opakowanie będzie posiadało specjalne oznakowanie i informację o wysokości kaucji (ustaloną w rozporządzeniu Ministra Klimatu i Środowiska).

Jakie opakowania nie są objęte systemem kaucyjnym?

System nie obejmuje wszystkich opakowań. Poza nim pozostają m.in.:

butelki szklane jednorazowe (np. po winie, wódce, likierach),

butelki szklane powyżej 1,5 l,

puszki metalowe powyżej 1 l,

butelki plastikowe powyżej 3 l,

kartony wielowarstwowe typu Tetra Pak(soki, mleko),

opakowania transportowe (palety, skrzynki, beczki),

opakowania specjalistyczne (kanistry, pojemniki techniczne, chemia gospodarcza).

👉 Dla tych opakowań obowiązują dotychczasowe przepisy VAT i ewidencji.

Uczestnicy systemu

1. Wprowadzający napoje w opakowaniach (producenci, importerzy):

oznaczają produkty,

pobierają kaucję,

finansują system,

rozliczają VAT od niezwróconych kaucji.

2. Podmiot reprezentujący:

organizuje i prowadzi system

gromadzi i zwraca kaucje,

pełni funkcję płatnika VAT

3. Jednostki handlu detalicznego (sklepy):

pobierają kaucję od konsumentów,

w przypadku dużych sklepów – prowadzą punkty zbiórki.

4. Konsumenci:

płacą kaucję przy zakupie,

odzyskują ją w dowolnym punkcie zwrotu.

Obowiązki sklepów

Sklepy do 200 m²

nie muszą prowadzić punktu zbiórki (dobrowolnie mogą),

muszą pobierać kaucję przy sprzedaży,

obowiązek oznakowania produktów i podania wysokości kaucji,

kaucja na paragonie tylko w części niefiskalnej,

mogą podlegać kontroli BDO i Inspekcji Handlowej.

Sklepy do 200 m²

obowiązkowo prowadzą punkt zbiórki (manualny lub automat),

muszą podpisać umowę z podmiotem reprezentującym,

prowadzą ewidencję elektroniczną (przechowywaną 5 lat),

wynagrodzenie od podmiotu reprezentującego za prowadzenie zbiórki jest usługą opodatkowaną VAT (23% lub 8% w zależności od klasyfikacji).

Rozliczenia VAT

Kaucja nie podlega VAT przy sprzedaży napoju – aż do momentu, gdy opakowanie nie zostanie zwrócone.

VAT od niezwróconych kaucji rozlicza wprowadzający napoje (producent/importer).

Podmiot reprezentujący wpłaca VAT na mikrorachunki wprowadzających – jako płatnik podatku.

Terminy rozliczeń:

podatnicy miesięczni – deklaracja za styczeń następnego roku (do 25 lutego),

podatnicy kwartalni – deklaracja za I kwartał następnego roku (do 25 kwietnia).

Dokumentacja i ewidencja

Pobór i zwrot kaucji dokumentuje się notą księgową lub raportem kasowym – nie fakturą VAT.

W JPK_VAT pojawia się specjalna pozycja P_360 dla niezwróconych kaucji.

Ewidencja elektroniczna obejmuje liczbę i rodzaje opakowań, kwoty pobranych i zwróconych kaucji – i musi być przechowywana min. 5 lat.

Prawo do odliczenia VAT

Kaucja ma charakter zwrotny – nie daje prawa do odliczenia VAT. Prawo do odliczenia dotyczy wyłącznie samego napoju, jeśli jest wykorzystywany w działalności gospodarczej (np. zakup napojów dla pracowników w ramach BHP).

Podsumowanie

Małe sklepy (do 200 m²) – obowiązki ograniczają się do poboru kaucji i informowania klientów.

Duże sklepy (powyżej 200 m²) – obowiązkowe punkty zbiórki, ewidencja elektroniczna, umowy z podmiotami reprezentującymi i dodatkowe rozliczenia VAT.

Producenci i importerzy – najważniejsi podatnicy w systemie, rozliczają VAT od niezwróconych kaucji.

Podmioty reprezentujące – operatorzy systemu, odpowiedzialni za prawidłowe naliczanie i wpłatę VAT.

Przedsiębiorcy powinni już dziś przygotować procedury sprzedaży, raportowania i ewidencji, aby od października działać zgodnie z przepisami.

Umów się: Umów się – Eres

Opracował: Robert Kubicki, rkubicki@eres.pl , tel. kom.+48 571-600-111