12-06-2025

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie 7 sędziów przyjął 26 maja 2025 uchwałę dotyczącą przedawnienia zobowiązania podatkowego z tytułu podatku od spadków i darowizn wskutek doręczenia decyzji organu podatkowego.

1. Zakres przedmiotowy sprawy

Sprawa rozpatrywana przez NSA dotyczyła powstania obowiązku podatkowego na podstawie art. 6 ust. 4 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (PoSiD) (Dz. U. z 2024 r. poz. 1837) tzn. nabycia niezgłoszonego do opodatkowania.

W myśl tego przepisu w przypadku gdy nabycie niezgłoszone do opodatkowania stwierdzono następnie pismem, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą sporządzenia pisma; jeżeli pismem takim jest orzeczenie sądu, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia. W przypadku gdy nabycie nie zostało zgłoszone do opodatkowania, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą powołania się przez podatnika przed organem podatkowym na fakt nabycia.

Sprawa dotyczyła sytuacji w której spadkobierca – nazwijmy go na potrzeby artykułu Kowalskim – otrzymał w całości spadek po zmarłym. 30 października 2018 roku otrzymał postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia. Postanowienie uprawomocniło się 21 listopada 2018 r. Podatnik złożył zeznanie SD-3 2 listopada 2022 r.

Wskutek przekroczenia – w rozumieniu organów – terminu złożenia zeznania organ odmówił zwolnienia spadku z opodatkowania na mocy zwolnienia podmiotowego. Z tym orzeczeniem nie zgodził się WSA w Łodzi.

WSA wskazał, że jeśli podatnik nie złożył zeznania podatkowego to obowiązek podatkowy – w myśl art. 6 ust 4 ustawy o PoSiD – uległ odnowieniu w związku z uprawomocnieniem się postanowienia o stwierdzenia nabycia spadku. W związku z tym organ miał 3 LATA od końca 2018 roku na ustalenie zobowiązania podatkowego (art. 68 par 1 Ordynacji podatkowej) dotyczącego tego spadku. Doręczenie decyzji o tym miało miejsce 5 stycznia 2023 r. – czyli ponad 4 lata po uprawomocnieniu (21 listopada 2018 r.).

Organy podatkowe odwołały się od decyzji WSA do NSA – który początkowo w składzie 3 sędziów (postanowienie z 5 marca 2025 r. sygn. akt. III FSK 1588/23) orzekł, że w orzecznictwie nie wypracowano jednolitej linii dotyczącej charakteru obowiązku podatkowego z mocy art. 6 ust. 4 ustawy o PoSiD i jego związku z obowiązkiem złożenia właściwego zeznania podatkowego w rozumieniu przedawnienia w myśl ordynacji podatkowej. W związku z tym skierował sprawę do rozpatrzenia tej sprawy przez NSA w składzie rozszerzonym – 7-mio osobowym.

2. Decyzja NSA – konsekwencje dla podatników

26 maja 2025 r. NSA podjął uchwałę (sygn. akt. III FPS/25) w 7-mio osobowym składzie. Sąd stwierdził, że nabycie w drodze dziedziczenia o którym mowa w art. 6 ust. 4 PoSiD na podstawie prawomocnego wyroku sądu nie nakłada jednocześnie na podatnika obowiązku złożenia zeznania – a co za tym nie jest wiążący 5 letni termin o którym mówi art. 68 par. 2 ordynacji podatkowej.

NSA wskazał, iż sam fakt ponownego powstania obowiązku podatkowego nie sprawia, iż występować będzie obowiązek złożenia zeznania podatkowego. Takie rozwiązanie ma również sens czysto praktyczny – organowi nie powinno być potrzebne potwierdzenie nabycia spadku w formie złożenia zeznania, skoro to potwierdzone zostało prawomocnym wyrokiem sądu.

Najważniejszym w omawianej sprawie jest fakt, iż to organ MUSI dostarczyć decyzję ustalającą zobowiązanie podatnikowi w terminie 3 lat od końca roku w którym uprawomocniło się postanowienie o nabyciu spadku. Dotychczasowe stanowisko organów fiskalnych zakładało dłuższy termin – 5 letni oraz to, że w związku z odnowieniem obowiązku podatkowego zobowiązanie nie może faktycznie się przedawnić.

Uchwała NSA ma przełomowe znaczenie dla spadkobierców – pozostaje mieć nadzieję że organy podatkowe zastosują się do niego.


Opracował: Mikołaj Sadowski, mikosadowski@eres.pl , tel. kom.+48 571-600-114